Bệnh sốt rét nguyên nhân và tác hại

Sốt rét còn gọi là ngã nước là một chứng bệnh gây ra bởi ký sinh trùng loại protozoa tên Plasmodium, lây truyền từ người này sang người khác khi những người này bị muỗi đốt. Bệnh phổ biến ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới của châu Mỹ, châu Á và châu Phi. Hưởng ứng Ngày Thế giới phòng chống sốt rét 25/4, với chủ đề: “Tăng cường các biện pháp phòng chống để giảm gánh nặng và tử vong do sốt rét”. Trung tâm Y tế huyện Lai Vung xin thông tin đến người dân về loại bệnh này  về nguyên nhân và tác hại.

1. Bệnh Sốt Rét là gì? (SR)

          – Bệnh Sốt Rét là một bệnh lây nhiễm, do Ký sinh trùng SR gây nên và muỗi SR là thủ phạm truyền bệnh từ người bị SR sang người lành. Bệnh nặng (SR ác tính) nếu không được cứu chữa kịp thời có thể sẽ dẫn tới tử vong.

          – Ký sinh trùng SR là một sinh vật rất nhỏ. Ta chỉ nhìn thấy chúng qua kính hiển vi có độ phóng đại lớn. Ký sinh trùng SR sống trong máu, trong một số cơ quan của cơ thể người. Chúng phá vỡ hàng loạt hồng cầu huỷ hoại các tế bào trong cơ thể và gây ra cơn sốt. Cơn sốt có thể có chu kỳ một ngày một cơn hay cách nhật, cách 3 ngày tuỳ theo tính chất của Ký sinh trùng SR.

          – Muỗi truyền bệnh Sốt Rét (Muỗi Anophen) hút máu của người bệnh, hút theo cả Ký sinh trùng Sốt Rét vào cơ thể muỗi. Ký sinh trùng phát triển, sinh sản nhân lên gấp nhiều lần. Khi con muỗi này đốt người lành đồng thời truyền ký sinh trùng và gây bệnh cho người. Sự lây lan này rất nhanh trong một thời gian ngắn có thể hàng trăm người cùng mắc bệnh Sốt rét.

          Do không hiểu rõ nguyên nhân gây ra bệnh sốt rét nên mọi người không biết cách phòng chống và điều trị bệnh. Có những người bị bệnh Sốt rét không đến thầy thuốc để điều trị mà đi cúng ma, cạo gió, đuổi tà, cầu trời… nên bệnh không khỏi, dẫn đến tình trạng tiền mất tật mang, thậm chí gây nên nhiều cái chết oan uổng.

2. Tác hại của bệnh Sốt Rét:

           Tác hại đối với người mắc bệnh SR

          + Gây thiếu máu: Do Ký sinh trùng vào trong máu nên chúng phá vỡ hàng loạt hồng cầu, dẫn đến thiếu máu, da xanh, môi thâm, mệt mỏi, gầy yếu.

          + Gan to, lách to .

          + Trẻ em bị mắc bệnh SR cơ thể còi cọc chậm lớn, kém thông minh.

          + Phụ nữ có thai mắc SR dễ gây sảy thai, đẻ non hoặc khi sinh nở dễ mắc phải những tai biến.

3. Biện pháp phòng chống bệnh sốt rét

3.1. Tránh muỗi đốt.

Tốt nhất gia đình nên ngủ màn có tẩm hoá chất xua muỗi. Màn tẩm này không độc đến sức khoẻ người dùng. Ngoài ra có thể tẩm hoá chất xua muỗi vào những tấm rèm để muỗi không bay vào nhà để đốt người.

          + Khi ngủ phải mắc màn, khi ngủ dậy tháo màn cho vào túi nilon cất.

          + Màn tẩm hoá chất rồi 6 tháng sau mới được giặt.

          + Màn tẩm hoá chất không những chống được muỗi đốt mà còn diệt được chấy, rận, dệp, bọ chét…

          + Hoá chất có tác dụng trong 6 tháng, sau 6 tháng phải nhuộm lại.

          – Hun khói hoặc đốt hương xua muỗi vào buổi tối.

          – Phát quang bụi rậm quanh nhà, dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ.

          – Phun thuốc diệt muỗi. Đây là biện pháp tích cực tốt nhất cho vùng  SR lưu hành .

3.2. Khi có sốt.( Nghi bị SR).

          + Hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và lấy lam máu phát hiện ký sinh trùng và được điều trị.

4. Triệu chứng lâm  sàng bệnh sốt rét.

* Dựa vào 3 yếu tố : Dịch tễ, lâm sàng, xét nghiệm.

          4.1. Yếu tố dịch tễ: Sống ở vùng sốt rét, hoặc vào vùng sốt rét, hay có tiền sử sốt rét trong 2 năm trở lại đây.

          4.2.Yếu tố lâm sàng:

+ Cơn sốt điển hình: Rét run- sốt nóng-ra mồ hôi.

+ Cơn sốt không điển hình:

 Sốt không thành cơn  ớn lạnh hơi gai rét, hay gặp ở trẻ nhỏ và người sống lâu ở vùng sốt rét lưu hành.

Sốt liên tục hoặc giao động trong 5-7 ngày đầu, rồi thành cơn. (Ở BN sốt rét lần đầu).

+ Các dấu hiệu khác: Thiếu máu, gan to, lách to.

4.3. Chẩn đoán xét nghiệm 

          – Xét nghiệm máu tìm KSTSR, Kết quả  dương tính.

*  Khi có sốt (ghi bị SR).

          + Hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và lấy lam máu phát hiện ký sinh trùng và được điều trị.

5. Xác Định ca bệnh Sốt rét.( BNSRLS).

Trường hợp không được xét nghiệm hoặc âm tính, có 4 đặc điểm sau:

– Hiện đang sốt ( >37,5độ c) hoặc có sốt trong vòng 3 ngày gần đây.

– Không giải thích được các nguyên nhân gây sốt khác.

– Đang ở hoặc qua lại vùng sốt rét lưu hành, hoặc có tiền sử sốt rét trong 2 năm trở lại đây.

– Điều trị 3 ngày bằng thuốc sốt rét có đáp ứng tốt.

          Trên đây là những thông tin về Bệnh sốt rét nguyên nhân, triệu chứng tác hại và cách phòng tránh, thông tin đến toàn thể người dân trong huyện biết để cùng nhau phòng tránh nhằm giảm nhẹ gánh nặng và tử vong do bệnh Sốt rét gây ra.

Minh Tiến – TTYT Lai Vung